Nadat Olivier was overleden, wasten we hem en kleedden we hem aan. De kleertjes waarin we hem kleedden, waren zorgvuldig gekozen. Met de wetenschap dat hij elk moment kon overlijden aan een infectie, had ik in elke maat die hij droeg een leuk setje klaarliggen voor als de dag daar was. Zorgvuldig uitgezocht. Twee opties. In een wit mandje in zijn kast. Elke week keek ik er wel een paar keer naar. Vond ik het nog steeds een goede keuze? Zou het makkelijk aan te trekken zijn als hij eenmaal geen eigen spierspanning meer had? Als hij dood was. Zou hij koud en stijf voelen tijdens het aankleden? Deze vragen spookten door mijn hoofd. Vaak gevolgd door: hoe zal hij gaan overlijden?

Een laatste boodschap

Toen de tijd daar was, lieten we het mandje brengen door opa en oma. Het ging in het ziekenhuis in de kast, tot het maar een paar uur later tijd was om aan te trekken. Het was een lieve, warme, grijze tuinbroek, met een donkerblauw shirtje en een geweldige romper. Op de romper stond “je t’aime”. Een fijn gevoel dat wat wij zo zorgvuldig hadden uitgezocht, nu zo dicht bij zijn hartje was. Een laatste boodschap van ons herdenkingsritueel. Ik hou van je! Een herdenkingsritueel dat eigenlijk al begon voordat er iets te herdenken was.

De kleertjes waarin hij was overleden, zijn pyjama, gingen uit. In de tas. Wij hadden door alles geen oog voor deze kleertjes toen we thuiskwamen en een dag later waren ze keurig gewassen en gevouwen weer in zijn kast te vinden. Het vasthouden van die laatste sporen van hem. Die laatste levendigheid die in dat pyjamaatje huisde was hiermee weg. Waarschijnlijk maar goed ook, maar wel even slikken.

Herdenkingskastje

Zijn schone pyjamaatje en romper werden al snel onderdelen van het herdenkingskastje. Een kastje dat we tijdens de dagen dat hij opgebaard lag in zijn kamertje nog in elkaar zetten. Zijn pyjamaatje, lievelingsdekentje die ook gewassen was, een dubbelganger van zijn knuffel, zijn rammelaar, zijn muziekbeer en later kwamen ook zijn hand en voetafdrukjes erbij. Een kastje vol met klein-groot geluk en groot verdriet. Een kastje waarin altijd een lampje brandt. Een flikkerend lichtpuntje naast zijn geboortekaartje. Met het vervangen van het batterijtje was een nieuw herdenkingsritueel geboren. Hand in hand met het in de gaten houden van de nog overgebleven branduren van het lichtje. Al ontdekten we snel dat ons eco-lichtje vrij veel branduren had en we deze soms bijna een maand niet hoefden te verwisselen.

Gelukkig kwamen er met het verstrijken van de tijd ook nog drie olifanten bij. Drie olifanten, symbool voor onze drie jongens. Drie olifanten die elke week omvallen als er schoongemaakt wordt. Drie olifanten die ons er zo toe dwingen om elke week het kastje in de duiken. Weer een nieuw ritueel met een heel duidelijke tijdlijn. Het is geruststellend om zo bezig te zijn met zijn spulletjes. En heel fijn dat die olifanten ons hiertoe dwingen. Doordat we het kastje veel open hebben, weet ik nu ook dat het tijd is voor weer een ronde wassen van zijn kleertjes. Ze ruiken muf en dat doet pijn. Het is nog vers en ergens dus ook alweer lang geleden. Anderhalf jaar.

Leuke kleertjes

Toen zijn kleine broertje Felix kwam, hebben we al zijn spulletjes uitgezocht en sommige dingen, dingen die gevoelsmatig echt van Olivier waren, opzij gelegd. Deze spulletjes zitten in een ander kastje. Zonder glazen ruitjes. Hier zitten we dan ook heel weinig aan. Dit kastje heeft geen vastgelegd ritueel. Dit kastje bestaat en is dierbaar, maar veel minder open en aanwezig. En dat is prima. Net zo prima als het per ongeluk wassen van die pyjama. Het heeft als doel dat we niet te veel blijven hangen. En toch is het er altijd. We kunnen ernaar kijken, aan voelen, bij wegdromen.

Laatst stond ik weer eens bij dit kastje. Ik bekeek al zijn spulletjes en het verdriet vloog me naar de keel. Mijn borstkas trok zich even samen. Zo veel herinneringen, zo veel vervlogen dromen. Na even zuchten zag ik welke leuke kleertjes er eigenlijk lagen. Hele leuke pakjes, dingen die Felix nu past. Olivier zou vast trots zijn. Ik ga ze wassen. De kleertjes van Olivier die echt van hem waren en de spulletjes uit het kastje. Het ene gaat terug voor het vaste ritueel en de andere kleertjes? Misschien is het tijd dat Felix die eens aantrekt…